Sözleşmeli/Ücretli Çalışan (İşçi) Peyzaj Mimarları Asgari Ücret Bedelleri

08 Ekim 2013
| 1 Yorum

Haklarının farkında olmayan insanlar, onları talep de edemez!

Pek çok meslektaşımız elde edilmiş kazanımların farkında olmadığı için sermayenin acımasız dişlileri arasında ezilmeyi adeta kader görmektedir. Özellikle yeni mezun meslektaşlar bu besin zincirinin en alt halkası olarak belki de en çok haksızlığa maruz kalan kesimdir. Mesleki yeterliliklerimizin sorgulanmasını önemli ama ayrı bir konu olarak saklı tutuyorum.

Genç bir meslektaşımla sohbetimizde bu bilgisizliğin ve dezenformasyonun insanları mağduriyetleri ile nasıl yalnız bıraktığına, nasıl maniple edilmeye açık hale getirdiğine dair somut bir deneyim yaşadığını gördüm. Meslektaşım, sosyal medyadan da, Peyzaj Mimarları Odası’ndan da (bu protokolün yasal bağlayıcılığı olmadığı, SGK’nın yaptırımı olmadığı yönünde) yanlış bilgilendirilmiş. Kimsenin kötü niyetle bir yanlış yönlendirme yaptığını ima etmiyorum. Sosyal medya üzerinde her genç nesilde tutması kolay bir maya olarak, -sanki yegane mesleki mücadele aracımız değilmiş de, haklarımızı teslim etmeyen yetki merciymiş gibi- “Oda karşıtlığı”nı obsesif biçimde tüm paylaşımlarının merkezine alanlar var. Elbette bu kaynaklardan okuduklarını doğru zannedip, paylaşarak aslında mesleki hak arama mücadelesine ciddi zararlar veren, tepkili olmanın yanısıra iyi niyetli meslektaşlar da var. Sosyal medya bu ifade özgürlüğü ile güzel ve yine bu güzelliğinin bedeli olarak kullanıcı bilinci özel bir yere oturuyor. Peyzaj Mimarları Odası ise mesleki açıdan mücadele edilen, mücadelesi süren ve kazanılan hakların merkezindeki bir kurum. Elbette kurumun emektarları da insan. Buradan gelen yanlış/eksik bir bilgilendirmenin kabul edilebilir olmamakla birlikte, aynı anda uğraşılan pek çok konunun getirdiği kafa karışıklığı veya ilgili arkadaşın bu özeldeki bilgi eksikliğinden kaynaklandığını sanıyorum. Biliyorum ki genç meslektaşımın yaşadığı da kendisine özel değil, çok daha geniş bir kitle tarafından paylaşılan sorunlar. Bu yüzden özelde yeni mezun genç meslektaşlar olmak üzere tüm meslektaşlar adına doğru bilgiye sahip olmak ve onu paylaşmak çok önemli.

Peyzaj mimarlarının da belirlenmiş, yasal bağlayıcılığı ve yaptırımı olan (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın ilan ettiği işçi asgari ücretlerinden farklı) asgari ücret bedelleri vardır!

Kazanılmış hakkı, süreci ile birlikte bilmenin dezenformasyonun önüne daha net duvarlar öreceği düşüncesi ile biraz öncesinden alıyorum. Protokol öncesi yıllarda, her Oda kendi sözleşmeli/ücretli çalışan meslektaşlarına dair yıllık asgari ücretler belirliyordu. Oda’lar sendika değildir; hem kamu çalışanı, hem akademisyen, hem firma sahibi, hem de sözleşmeli/ücretli (işçi) meslektaşlarının ortak çıkarını gözetmek durumundadır. Meslektaş olsalar da bu gruplar içinde bazılarının sınıfsal çıkarlarının uyuşması elbette mümkün değildir. Bu yüzden tüm Oda’lar kendi sektörel gerçekliklerini gözeterek belirleme yapıyordu. Peyzaj Mimarları Odası’nın web sitesinde arama yapıldığında ulaşılan, aşağıda gerekçelendirmesi ile alıntıladığım rakamlar da bu süreçte belirlenmiş rakamlardır:

SÖZLEŞMELİ/ÜCRETLİ PEYZAJ MİMARI ASGARİ ÜCRETLERİ

Yayına Giriş Tarihi: 15.06.2011
Güncellenme Zamanı: 13.02.2013 14:49:05
Yayınlayan Birim: GENEL MERKEZ

Kamu kurum ve kuruluşları ile birlikte,özel şirket/firma bünyelerinde ÜCRETLİ olarak çalışan peyzaj mimarlarının aylık net ücretleri Odamız tarafından her yıl , peyzaj mimarlarının meslek deneyimine ait yıllara göre asgari aylık net maaş miktarları düzenlenerek yayınlanmaktadır.

Kamu/kurum ve kuruluşlar ile birlikte, özel şirket/firma bünyelerinde ÜCRETLİ olarak çalışan peyzaj mimarlarının aylık net ücretleri , Bakanlar Kurulu‘nun 2008 / 13860 sayılı kararı ile 09 Temmuz 2008 tarih ve 26931 sayılı Resmi Gazete‘sinde yayımlanarak  yürürlüğe giren “Kamu Personelinin Maaşlarının Hesabına Esas Tutulan Katsayıların Yeniden Tespiti Ve İlgili Mevzuatı Uyarınca İstihdam Edilen Sözleşmeli Personelin Ücretlerinin Artırılması İle 9/6/2006 Tarihli Ve 2006/10603 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararında Değişiklik Yapılmasına İlişkin Karar”ına uygun olarak  Odamız  tarafından her yıl , peyzaj mimarlarının meslek deneyimine ait yıllara göre  asgari aylık net maaş miktarları düzenlenmektedir.

2012 Yılı Peyzaj Mimarı Aylık Net Ücreti

0 – 5  yıl deneyimli Peyzaj Mimarları                        1586,00 TL

5 – 10  yıl deneyimli Peyzaj Mimarları                      2146,00 TL

10 yıldan fazla deneyimli Peyzaj Mimarları               2726,00 TL

Konu ile ilgili mevzuatlar:

KAMU PERSONELİNİN MAAŞLARI için TIKLAYINIZ

399 SAYILI KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ PERSONEL için TIKLAYINIZ

SÖZLEŞMELİ PERSONAL ÇALIŞTIRMA YÖNETMELİĞİ içinTIKLAYINIZ

Kaynak – Erişim: www.peyzajmimoda.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=4631&tipi=25&sube=0 – 07 Ekim 2013

Merak edip konuyu araştırmış tüm meslektaşlar sanırım bu sayfayla da karşılaşmıştır. Genelde gözden kaçansa bu rakamların 2012 yılı için belirlendiği ve güncel olmadığıdır. Kırmızıya çektiğim yerlere ayrıca da döneceğim.

Protokol öncesi dönem, meslektaşlarla, Oda emekçileri ve öğrenci arkadaşlarla yaptığımız sohbetlerde bu konu sıkça gündeme gelmiştir. Tartışma konularında birisi rakamların sektör gerçekliği ile uyumluluğu, bir diğeri de bağlayıcılığı olmaması olmuştur. Büro tescil ve yenilemede firmalar bu rakamlara uyduğunu beyan etse de; (Bkz. Peyzaj Mimarları Odası Büro Tescil Koşulları, Madde a-5, b-5 vb., Erişim: 07 Ekim 2013) gerçekte bu işlem dışında Oda’nın tüm sektörde fiziksel olarak bunu denetleme yetkisi ve olanağı yoktur. Sektörde BTB’ye ihtiyaç duymadan iş yapan ve peyzaj donatı üreticileri gibi tescillenmesi mümkün olmayan firmaların da varlığı işi daha çetrefilli hale sokmaktadır. Dolayısı ile bu dönemlerde firma sahipleri (meslektaş veya değil) rakamları yüksek bulduğu için uygulamazken, ücretli çalışanlar zaten bir bağlayıcılığı olmadığı için önemsememişlerdir. Yine de PMO’nun hiçbir yöneticisi bu konuda kimseye yaranamamış; fiyatı düşük bulanların, “Oda meslektaşına bunu reva görüyor“, yüksek bulanların “Oda’dakilerin sektörün gerçeklerinden haberi yok” eleştirileri hiç bitmemiştir.

TMMOB ve SGK arasında imzalanan protokol bu rakamların gerçek yaşamdaki karşılığını başka bir noktaya taşımıştır. 31 Temmuz 2012’de imzalanan protokolün ilk uygulaması 2013 yılında yapılmıştır. Protokole dair bilgilendirici birkaç bağlantıyı aşağıda veriyorum:

Uzun bulup okumayacak arkadaşlar için yukarıdaki metinlerde bulunabilecek önemli birkaç noktanın altını çizerek devam edelim. Protokolün önemi Oda’nın elinde olmayan denetim/yaptırım kozunun artık bizzat devlet eliyle yapılıyor olmasıdır. SGK protokolün 5. maddesiyle açık biçimde ücretlerin TMMOB’nin belirlediği rakamların altına düşmemesi için gereken tedbirleri almayı, kabul ve taahhüt eder. Yani güncel durumda TMMOB’nin belirlediği asgari rakam devlet eliyle kontrol edilmektedir ve yaptırıma tabidir.

Oda’ların kendi belirlemesi yerine TMMOB’ye gönderilen görüşler üzerinden merkezi belirleme yapılması da oldukça tartışılmıştır. Kişisel sohbetlerden, Peyzaj Mimarları Odası’nın rakamın belirlenmesindeki ilk tutumunun sektörel karakteristiklerimiz gözetilerek ayrı fiyat belirlenmesi yönünde olduğunu biliyorum. Ancak bu konuda uygun zaman aralığında bir hamle (itiraz/beyan) yapılmamış ve bir sonuca bağlanmamıştır. Sanıyorum ki bu nedenle, Peyzaj Mimarları Odası yönetimi bu protokolün kazanımlarını meslektaşlara ilan etmekte ve gereklerini yerine getirmekte tutuk kalmıştır. Yine genç meslektaşıma yapılan yanlış bilgilendirmenin de böyle bir süreçten geçilmesinin yarattığı kafa karışıklığından kaynaklandığını sanıyorum. Her ne sebeple olursa olsun, mevcut durum peyzaj mimarları için bağlayıcı olarak kalmıştır ve meslektaşlarımız uygulamanın ilk yılının sonuna gelinirken hala yeterli bilgiden uzaktır.

TMMOB’nin 2013 yılı için belirlediği asgari ücretleri SGK’ya ilettiği gönderisini TMMOB Web Sitesinden duyurulduğu haliyle aynen alıyorum (Güncel fiyat bilgisine sayfanın en altından ulaşabilirsiniz):

MÜHENDİS, MİMAR VE ŞEHİR PLANCILARI İÇİN 2013 YILI ASGARİ ÜCRETİ BRÜT 2.700 TL OLARAK BELİRLENDİ

Yayına Giriş Tarihi: 07.12.2012
Güncellenme Zamanı: 14.12.2012 15:50:37

SGK ile imzalanan protokol gereğince 2013 yılı ilk işe giriş bildirgesinde baz alınacak asgari brüt ücret, orman, orman endüstri, ağaç işleri endüstri mühendisleri hariç 2.700 TL olarak belirlendi. Konuya ilişkin yazı 7 Aralık 2012 tarihinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na gönderildi.

T.C. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU
SİGORTA PRİMLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Daire Başkanlığı‘na

Konu : 2013 yılı için tespit edilen mühendis ve mimarların asgari ücreti hk.

Kurumunuz ve Birliğimiz arasında imzalanan protokol gereğince, 2013 yılı ilk işe giriş bildirgesinde baz alınacak asgari brüt ücret, Orman, Orman Endüstri, Ağaç İşleri Endüstri Mühendisleri (Meslek Yasası gereği daha önce ayrıca hazırlanmıştır) hariç 2.700 TL olarak belirlenmiştir. Uzmanlık alanlarında odalarınca belgeli çalışmanın koşul olduğu alanlar, arazi çalışmaları, mesleki deneyimin arandığı alanlar ile şantiye şefliği, sorumlu müdürlük, iş güvenliği uzmanlığı, yapı denetim elemanı, teknik nezaretçi, uzak yol kaptanlığı gibi hizmetlerde asgari ücret uygulanmaz. Bu durumda olan mühendis, mimar, şehir plancılarının ücretleri alınan sorumluluk gereği asgari ücretin üzerinde olmak zorundadır.

Bilgilerinizi rica ederiz.

Saygılarımızla.

N.Hakan GENÇ
Genel Sekreter

Kaynak – Erişim: www.tmmob.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=8629 – 07 Ekim 2013

Görüldüğü üzere meslek yasasından dolayı dışta tutulmuş Orman, Orman Endüstri ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisleri hariç TMMOB’ye bağlı tüm meslek disiplinleri için 2013 yılı boyunca geçerli asgari brüt maaş 2.700,00 TL’dir. Bu rakam peyzaj mimarları için de geçerlidir. Merak eden arkadaşlar www.maashesapla.com gibi sitelerdeki otomatik tablolarla hesaplayabilirler. Bu rakam (evlilik, çocuk vb. durumlara göre farklılık göstermekle beraber ortalamada) yaklaşık 1920TL ele geçecek net maaşa denk gelmektedir. Rakamın daha yüksek olmasını gerektiren durumlara ayrıca dikkat çekmek isterim. Elbette bütün bunlar peyzaj mimarı sıfatıyla çalıştığınız koşullarda geçerlidir. Zira tezgahtarlık pozisyonunda çalıştığınız (veya böyle çalışıyor gösterildiğiniz) durumda peyzaj mimarlğı diplomanızın olması size bu hakları sağlamayacaktır.

Protokole ek bir bilgi olarak devlet denetimini kolaylaştırmak adına 10 kişiden fazla personel çalıştıran firmaların maaşları banka aracılığı ile vermesinin yasal zorunluluk olduğunu da belirtmeliyiz.

(Özelde yeni mezun) Peyzaj mimarları için piyasa gerçeklerinin malesef bu rakamların altında olduğunu ben de biliyorum. Pek çok firmanın maaşları bu rakamlardan gösterdiği halde, fiilen çalışanla anlaşarak daha düşük rakamlar verdiğini de duyuyoruz. Bununla beraber bu rakam artık kazanılmış haktır!  Herhangi bir şekilde buna uygun davranmayan firma/kurum suç işlemektedir! Ve bu konuda ne kadar çok meslektaşımızı farkında kılar ve ne kadar çok direnirsek, bu rakamlar da piyasa pratiğinde o kadar yerleşebilir!  Yaşam koşulları, ihtiyaçlarımız, çaresizliklerimiz, öznelliklerimiz var. Herkes aynı güçle direnemeyebilir, %100 katılımla herkesi bu direnişte toplamak sadece güzel bir ütopyadır. Ancak bu rakamları talep etme ve direnişi yaygın kılmak o kadar da zor değildir. Bir işeveren diploması için veya sırf ucuz olsun diye “esnek çalışma saatlerine uyumlu, yetiştirilmek üzere yeni mezun” ilanı verdiğinde, başvuran 5 kişi de bu rakamı talep ederse, 5. kişide “galiba piyasa ortalaması bu” diye düşünmeye başlar, kendini ona göre konumlandırır. Arada biri fiyatı kırıp işi almış olsa bile, kendisi de kazanmamış sadece günü kurtarmış olacak, yine çoğunluk yüksek fiyat talep ettiği için en azından işverenin kulağına su kaçmış, “bu piyasa meğer bu kadar ucuz değilmiş” demeye başlayacaktır. Bu şekilde zaman içerisinde “ucuz projecilik” de azalır, peyzaj projeleri (daha açık deyişle emeğimiz) değer kazanır.

Peyzaj Mimarları Odası’nın sayfasında, yukarıda alıntıladığım 2012 fiyatları (kırmızıya çektiğim tarihlerden görüleceği üzere) 2013’te güncellenmiş olsa da, ben bugün itibariyle TMMOB’nin belirlediği bu güncel asgari ücretlendirmeye dair bir bilgilendirme bulamadım. Bunu talihsizlik olarak yorumluyorum, elbette benim dikkatsizliğim de olabilir. Ancak Tekstil Mühendisleri Odası’nın konuya dair üyelerine yaptığı bilgilendirme (Erişim: 07 Ekim 2013), meslektaşlarımız için de fikir verici olabilir.

Kapitalizm, ücretli kölelik düzenidir. Peyzaj mimarı veya fabrika işçisi, her işçi işverene artı değer kazandırır. Bu işverenin onu tutmasının temelindeki çıkardır. Bu sistemin insaniliği zaten yüzyıllardır tartışılıyor. Beğenip, beğenmemek, değiştirip, değiştir(e)memek ayrı bir konu. Ancak kesin olan şey şu ki; bu artı değerin sizin hakkınızdan kesilerek işverene aktarılmak suretiyle artırılması ne insani, ne de yasaldır ve kabul etmek zorunda olmadığınız bir durumdur. Peki bu konuda bir sorunla karşılaşmamak için veya karşılaşıldığı durumda neler yapılabilir?

  • Gücünüz ve imkanlarınız elverdiği oranda işi kabul etmeden işyerinin sizi değerlendirdiği gibi, siz de işvereninizi değerlendirin. Gerekirse daha önceden orada çalışmış meslektaşlardan ve sektörden işverenle ilgili referans alın. Koşullarınızı baştan belirtin, işverenin koşullarını iyi anlayın. Zorlu yaşam koşulları herkes için geçerli, bazılarımız için yakıcı. TMMOB’nin yıllık belirlediği asgari ücretlerin takipçisi olun. Gücünüz ve imkanlarınız elverdiği oranda, TMMOB asgari ücretlerin altında çalışmamak için direnin.
  • Temel bir ilke olarak işyerinizdeki meslektaşlarınızla rekabet değil, örgütlü bir dayanışma içerisinde olmanız önemlidir. Kollektif akılla verilecek tepkilerin, bireysel tepkilere göre daha çok kazanım şansı olacaktır.
  • Sorunlu hallerde, kanımca öncelikle karşılıklı iyi niyete dayalı olarak işverenle görüşülmelidir. Özellikle meslektaş işverenlerle yapılan bu tip görüşmeler büyük oranda çözüm getirmektedir.
  • Diyalog yoluyla sorunun halledilemediği durumda, Peyzaj Mimarları Odası ile görüşülmelidir. Peyzaj Mimarları Odası hukuk müşavirliği bugün üyelerine ücretsiz danışmanlık hizmeti vermektedir. Hukuk müşavirliğinden yapılacak yönlendirme, şikayet mercileri, yapılması gerekenler vb. konusunda bilgi verecektir. Dava açılmasını gerektiren bir durumda, PMO sizin adınıza doğrudan dava açamaz, ancak haklı mağduriyetiniz halinde, duruma dair diğer koşulları da irdeleyerek açtığınız davaya müdahil olarak destek verebilir.
  • Çalıştığınız firma, PMO’dan büro tescilli bir firma ise TMMOB’nin asgari ücretine riayet etmediğinin ispatı halinde büro tescil ve yenileme işlemlerinde belgeleyerek tahhüt ve beyan ettiği şartlara uymadığı için PMO tarafından büro tescilinin kaldırılması gerekir. Büro Tescil’in zorunlu olmadığı koşullarda firma yine iş yapabilecek olmakla birlikte, özellikle kamu ihalelerinde sıkıntıya girecektir. Yine Peyzaj Mimarı firma yöneticilerinin meslek odasına yalan beyanda bulunmak, meslek etiğine aykırı davranmak, kendi meslektaşını mağdur etmek gibi nedenlerle PMO Onur Kurulu’nda durumu değerlendirme konusu yapılabilir (farklı meslek disiplinlerinden firma sahipleri için de uygun mevzuat varsa kendi meslek odalarında böyle süreçler işletilebilir). PMO’da bu konu ile ilgili başvurular doğrudan Onur Kurulu’na yapılabildiği gibi, PMO Ana Yönetmeliği 37-m uyarınca Yönetim Kurulları da “başvuru üzerine Onur Kurulu’nu toplantıya çağırmak zorundadır” (Erişim: 07 Ekim 2013). Söz konusu işlemin sonucunda ilgililer PMO Ana Yönetmeliği (Erişim: 07 Ekim 2013) 54. Maddesinde belirtilen ve “meslekten men”e kadar varan cezalarla karşı karşıya kalabilir. Bunlar işveren meslektaşa özellikle mesleki itibar konusunda sektörel bir sıkıntı yaratacaktır.
  • Eğer sendika üyesi iseniz (evet pek çok meslektaşımız bilmese de peyzaj mimarları da sendikalarda örgütlenebilmektedir), sendikanızdan da benzer destekler alabilirsiniz, hatta sendikanız sizin yerinize işvereninizle diyalogları sürdürebilir. İşyerinizde yetkilenecek kadar örgütlü bir sendikanın üyesi iseniz , sendikanız duruma göre firmada örgütlü (peyzaj mimarı olsun olmasın) diğer işçilerin desteğini de örgütlü biçimde haklı taleplerinizin hizmetine sunabilir.
  • Yasal ücretin altında çalıştırılmanız, sadece sizden değil, bize himzet etmek için orada duran ve hepimize ait olan devletten de çalınmasıdır. SGK bu konuda devletin çıkarlarını koruyan kurum olarak takiptedir. Problemli durumlarda, SGK’ya pek çok kanal dışında Alo170 hattını arayarak da şikayette bulunabilirsiniz. Ben üşenmedim aradım, TMMOB-SGK protokolünü anımsatıp, “böyle bir durumda sizi arayıp ihbarda bulunabiliyor muyuz?” dedim. Vatandaş temsilcisi “elbette, biz duruma göre denetçiler göndererek durumu inceliyor, yerinde tespitle, gereken cezai süreçleri işletiyoruz” şeklinde yanıt verdi.
  • TMMOB’nin belirlediği asgari ücretten düşük bir ücretle çalıştırılıyorsanız, durumu legalize etmek için SGK’ya pozisyonunuzun peyzaj mimarı olarak gösterilmemiş olması ihtimali de vardır. Bu konuda firma, muhasebe veya SGK üzerinden bilgi alın. Böyle bir durumda SGK denetiminde işveren hatası çıkmayacağından, durumunuzun tespiti ve işeverenle konuya dair her türlü anlaşmazlığınız için bölgenizdeki iş mahkemeleri görevdedir.

Yukarıdaki bilgilerin tamamını bağlantılarla verilen belge ve referanslardan kontrol edebilirsiniz. Size sosyal medyadan veya destek beklediğiniz herhangi bir kurumdan aksi bir yönlendirme yapılıyorsa, düzletin. Yanlış bilgilendirmeler, bilgisizlikten veya dalgınlıktan kaynaklanmıyorsa art niyetlidir, bizim olanı yıpratmadan, ama emeğimize karşı duruşlara da izin vermeden tekzip ve teşhir edin.

Bu yazı hukuki bir yönlendirme yazısı değildir ve muhtemeldir ki esikleri de olabilir. Emeğinizi bu şekilde savunmak zorunda kalırsanız, bir hukukçu eşliğinde hareket etmek her zaman daha doğrudur. Bu yazı sadece mevcut dezenformasyona karşı temel bir farkındalık yaratmayı hedefliyor. Güvence altında olan haklarınız vardır, uyulmamasının müeyyideleri vardır, size doğru bilgiyi taşımakla mükellef olanlar vardır, fakat bütün bunlar ancak siz farkındaysanız vardır ve ancak birlikte mücadele ederek zafere ulaşılabileceği için; Farkında olun ve “#kesinbilgi“yi paylaşın!

Özellikle öğrenciliği süren meslektaş adayları ve yeni mezun genç meslektaşlar için öneminden dolayı tekrar edelim:

Haklarının farkında olmayan insanlar, onları talep de edemez!

 

NOT:

Paylaş:
Kenar Yazıları, Yazın
| Tags: , , , , , , , , , , , , , , ,